ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণন: এজন দাৰ্শনিক, বিদ্বান আৰু ৰাষ্ট্ৰনায়ক

Dr. Sarvepalli Radhakrishnan ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণন (১৮৮৮–১৯৭৫) ভাৰতৰ অন্যতম বিখ্যাত দাৰ্শনিক, শিক্ষাবিদ আৰু ৰাজনৈতিক ব্যক্তিত্ব আছিল, যিজনে তুলনামূলক ধৰ্ম, পূৰ্বীয় দৰ্শন আৰু পূৰ্ব-পশ্চিমৰ বৌদ্ধিক পৰম্পৰাৰ মাজত সেতু নিৰ্মাণ কৰাত বিশেষ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তেখেতে ভাৰতৰ প্ৰথম উপৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে ১৯৫২ৰ পৰা ১৯৬২লৈ আৰু দ্বিতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে ১৯৬২ৰ পৰা ১৯৬৭লৈ কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, যাৰ ফলত দেশৰ বৌদ্ধিক আৰু ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত অমৰ চিহ্ন এৰি গৈছে। তেখেতৰ জন্মদিন ৫ ছেপ্টেম্বৰক ভাৰতত শিক্ষক দিৱস হিচাপে উদযাপন কৰা হয়, যিটো তেখেতৰ শিক্ষা আৰু পথ প্ৰদৰ্শনৰ প্ৰতি আজীৱন নিষ্ঠাৰ স্মাৰক।

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা

১৮৮৮ চনৰ ৫ ছেপ্টেম্বৰত মাদ্ৰাজ প্ৰেচিডেন্সীৰ (বৰ্তমানৰ তামিলনাড়ু) তিৰুত্তনিত এটা সৰু চহৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা ৰাধাকৃষ্ণন এটা সাধাৰণ তেলেগু ভাষী ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালৰ সন্তান আছিল। তেখেতৰ পিতৃ সৰ্বপল্লী বীৰস্বামী (কিছুমান উৎসত চিতাৰামায়্যা বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে) এজন অধীনস্থ ৰাজহ সংগ্ৰাহক আছিল, আৰু মাতৃৰ নাম কোন্ডাম্মা (বা চিতাম্মা)। অৰ্থনৈতিকভাৱে সংকীৰ্ণ পৰিয়ালত ডাঙৰ-দীঘল হোৱা যুৱ ৰাধাকৃষ্ণনে সৰুৰে পৰা অসাধাৰণ বৌদ্ধিক কৌতূহল প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। তেখেতে তিৰুত্তনি আৰু তিৰুপতিত স্থানীয় বিদ্যালয়ত প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা লাভ কৰিছিল, আৰু পিছলৈ বৃত্তিৰ সহায়ত উচ্চ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল।

ৰাধাকৃষ্ণনে ভেলোৰৰ ভৰহিজ কলেজ আৰু পিছলৈ মাদ্ৰাজ খ্ৰীষ্টিয়ান কলেজত পঢ়িছিল, য’ত ১৯০৬ চনত দৰ্শনত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল। তেখেতৰ স্নাতকোত্তৰ থিচিচ “দ্য এথিক্স অফ দ্য ভেদান্ত এণ্ড ইটছ মেটাফিজিকেল প্ৰিচুপোজিচনছ” নামৰ, যিয়ে ভাৰতীয় দাৰ্শনিক পৰম্পৰাৰ সৈতে তেখেতৰ প্ৰাৰম্ভিক সংযোগ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল আৰু তেখেতৰ বিদ্যায়তনিক কেৰিয়াৰৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছিল। খ্ৰীষ্টিয়ান মিছনেৰীসকলৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈ তেখেতে পূৰ্ব আৰু পশ্চিমীয় চিন্তাধাৰা দুয়োটাৰে সমালোচনাত্মক পৰ্যালোচনা কৰিছিল, যিয়ে তেখেতৰ বহুমুখী দৃষ্টিভংগী গঢ়ি তুলিছিল।

বিদ্যায়তনিক কেৰিয়াৰ

ৰাধাকৃষ্ণনৰ বিদ্যায়তনিক যাত্ৰা উজ্জ্বল আছিল। তেখেতে ১৯০৯ চনত মাদ্ৰাজ প্ৰেচিডেন্সী কলেজত দৰ্শন পঢ়োৱা আৰম্ভ কৰিছিল আৰু পিছলৈ মাইচোৰ বিশ্ববিদ্যালয় (১৯১৮–১৯২১) আৰু কলকাতা বিশ্ববিদ্যালয়ত (১৯২১–১৯৩১) বিশিষ্ট পদবীত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, য’ত তেখেতে কিং জৰ্জ পঞ্চম মেন্টেল এণ্ড মৰেল চাইন্সৰ চেয়াৰ হিচাপে কাম কৰিছিল। ১৯৩১ চনত ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ দ্বাৰা নাইট উপাধি লাভ কৰি তেখেতে অক্সফৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়ত (১৯৩৬–১৯৫২) ইষ্টাৰ্ণ ৰিলিজনছ এণ্ড এথিক্সৰ স্পাল্ডিং প্ৰফেচৰ হিচাপে কাম কৰিছিল, যিটো এজন ভাৰতীয়ৰ বাবে প্ৰথম এনে প্ৰফেচৰিয়েল চেয়াৰ আছিল।

তেখেতে বহুতো প্ৰভাৱশালী গ্ৰন্থ ৰচনা কৰিছে, যেনে এন আইডিয়েলিষ্ট ভিউ অফ লাইফ (১৯৩২), ইণ্ডিয়ান ফিলোচফী (দুটা খণ্ড, ১৯২৩–১৯২৭), আৰু দ্য হিন্দু ভিউ অফ লাইফ (১৯২৭), যিয়ে বৈদান্ত আৰু হিন্দু ধৰ্মক বিশ্বব্যাপী দৰ্শকৰ বাবে ব্যাখ্যা কৰিছে। ৰাধাকৃষ্ণনে ধৰ্মসমূহৰ একতাক জোৰ দিছিল আৰু আধ্যাত্মিক মানৱতাবাদৰ পোষকতা কৰিছিল যিয়ে মতবাদক অতিক্ৰম কৰিছে, যাৰ ফলত তেখেতক পূৰ্বীয় ৰহস্যবাদ আৰু পশ্চিমীয় যুক্তিবাদৰ মাজত সেতু হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰিছে।

ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ আৰু ৰাষ্ট্ৰনায়কত্ব

ৰাধাকৃষ্ণনৰ ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ ১৯৪৬ চনত সংবিধান সভাত মনোনয়নৰ দ্বাৰা চিহ্নিত হৈছিল আৰু ১৯৪৯ৰ পৰা ১৯৫২লৈ চোভিয়েট ইউনিয়নলৈ ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। ১৯৫২ চনত উপৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচিত হৈ তেখেতে ৰাজ্যসভাৰ (সংসদৰ উচ্চ সদন) সভাপতিত্ব কৰিছিল। ১৯৬২ চনত তেখেতে ড° ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে ৰাষ্ট্ৰপতি হৈছিল, যিটো সময়ত ভাৰত-চীন যুদ্ধ (১৯৬২) আৰু ভাৰত-পাকিস্তান যুদ্ধ (১৯৬৫)ৰ দৰে অশান্ত সময় অন্তৰ্ভুক্ত আছিল। তেখেতৰ সততা আৰু জ্ঞানৰ বাবে বিখ্যাত, তেখেতে বিখ্যাতভাৱে ঘোষণা কৰিছিল যে তেখেতৰ জন্মদিনক ব্যক্তিগত উদযাপনৰ পৰিৱৰ্তে শিক্ষক দিৱস হিচাপে পালন কৰা উচিত, যিয়ে তেখেতৰ নম্ৰতা আৰু শিক্ষাৰ প্ৰতি প্ৰতিশ্ৰুতিক প্ৰতিফলিত কৰে।

দৰ্শন আৰু অৱদান

ৰাধাকৃষ্ণনৰ দৰ্শনৰ মূলত “একীকৃত অভিজ্ঞতা”ৰ ধাৰণা আছিল, যিয়ে অন্তৰ্দৃষ্টি আৰু যুক্তিক মিলাই আধ্যাত্মিক জ্ঞান লাভ কৰে। তেখেতে অদ্বৈত বৈদান্তক আধুনিক শব্দত ব্যাখ্যা কৰিছিল, যুক্তি দিছে যে সত্য ধৰ্ম অভিজ্ঞতামূলক, অনুষ্ঠানমূলক নহয়। আন্তৰ্ধৰ্মীয় সংলাপ আৰু সাংস্কৃতিক বিনিময় প্ৰচাৰত তেখেতৰ প্ৰচেষ্টা ভাৰতৰ স্বাধীনতাোত্তৰ যুগত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল। ৰাধাকৃষ্ণনক ১৯৫৪ চনত ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক সন্মান ভাৰত ৰত্ন প্ৰদান কৰা হৈছিল, আৰু ১৯৬৩ চনত যুক্তৰাজ্যৰ অৰ্ডাৰ অফ মেৰিটকে ধৰি বহুতো আন্তৰ্জাতিক সন্মান লাভ কৰিছিল।

উত্তৰাধিকাৰ

ড° ৰাধাকৃষ্ণন ১৯৭৫ চনৰ ১৭ এপ্ৰিলত চেন্নাইত দেহাৱসান ঘটিছে, কিন্তু তেখেতৰ উত্তৰাধিকাৰ তেখেতৰ লেখাসমূহৰ জৰিয়তে অব্যাহত আছে, যিয়ে বিশ্বব্যাপী বিদ্বানসকলক অনুপ্ৰাণিত কৰি আহিছে। শিক্ষক দিৱসে তেখেতৰ বিশ্বাসক সোঁৱৰাই দিয়ে যে শিক্ষকসকল সমাজৰ সত্য নিৰ্মাতা। এজন ৰাষ্ট্ৰনায়ক-দাৰ্শনিক হিচাপে তেখেতে বৌদ্ধিক অনুসন্ধানে নৈতিক শাসনক কেনেকৈ প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে তাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰিছে, যাৰ ফলত তেখেতক ভাৰতীয় ইতিহাসত এক অমৰ ব্যক্তিত্ব কৰি তুলিছে।

সাৰাংশত ক’বলৈ গ’লে, ড° সৰ্বপল্লী ৰাধাকৃষ্ণনৰ জীৱন জ্ঞান, সহনশীলতা আৰু সেৱাৰ শক্তিৰ সাক্ষ্য আছিল, যিয়ে প্ৰজন্মক প্ৰভাৱিত কৰি আহিছে আৰু বিশ্বব্যাপী দৰ্শনৰ গভীৰ বুজাবুজি গঢ়ি তুলিছে।